درستی‌سنجی گفته نماینده ارومیه درباره «کاهش رشد علمی در دو سال اخیر»
نادر قاضی‌پور نماینده ارومیه در مجلس شورای اسلامی طی سخنانی در صحن علنی جلسه روز اول دی ماه مجلس شورای اسلامی گفت: «در دو سال اخیر رشد علمی ما کاهش یافته است».
«رشد علمی» در دهه اخیر به یکی از پارامترهای مورد استفاده در تبلیغات سیاسی تبدیل شده است. روزنامه همشهری در سال ۱۳۸۳ و هنگامی که محمود احمدی‌نژاد، شهردار تهران و مدیرمسئول این روزنامه بود با انتشار یادداشتی دولت وقت، دولت محمد خاتمی، را به «هیجان‌زندگی» و بزرگ‌نمایی «رشد علمی» آنهم «تنها با استناد به شاخص تعداد مقالات و تعداد استناد» متهم کرد و نوشت: «با وجود رشد مقالات علمی، ایران حتی نتوانسته است، به توزیع معرفتی ۲۱ رشته‌ای مصر یا ۲۲ رشته‌ای ترکیه نزدیک شود».
اما وقتی محمود احمدی‌نژاد خود به قدرت رسید، دولتش به همان شیوه از «رشد علمی» به عنوان یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای خود یاد کرد و حتی کامران دانشجو، وزیر علوم سال‌های ۸۸ تا ۹۳ در گزارشی به رهبر جمهوری اسلامی اعلام کرد که «۸۵ درصد تولیدات علمی کشور پس از انقلاب اسلامی مربوط به هشت سال دولت احمدی‌نژاد است».
مهدی زارع معاون پژوهشی و فناوری پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله اما در سال ۹۱ طی یادداشتی تاکید کرد که «رشد چاپ مقاله الزاما به معنی تولید علم در زمینه مسائل بنیادی و انسانی» و یا «تبدیل علم به ثروت یا کارآفرینی» نیست.
با روی کارآمدن دولت حسن روحانی اما حامیان پیشین دولت محمود احمدی‌نژاد، دولت یازدهم را به «کاهش رشد علمی» متهم کردند. وزارت علوم اما با انتشار بیانیه‌ای این انتقادات را رد و بر «استمرار روند مثبت رشد علمی کشور» تاکید کرد.
در آبان ماه سال جاری پس از آنکه رهبر جمهوری اسلامی از «کاهش سرعت پیشرفت علمی» انتقاد کرد، چهره‌ها و رسانه‌های منتقد دولت آن را انتقاد از «کاهش رشد علمی» تعبیر کردند؛ برای نمونه خبرگزاری تسنیم ساعتی پس از سخنرانی رهبر جمهوری اسلامی نوشت که «کاهش رشد علمی ۲۶ ماهه را تجربه می‌کند» و روزنامه کیهان تکذیب «کاهش رشد علمی» از سوی مقام‌های وزارت علوم را «طنزآمیز» خواند.
محمد فرهادی وزیر علوم پانزدهم آذر ماه با تاکید بر اینکه «شتاب رشد علمی کشور کاهش پیدا نکرده است»، گفت: «رشد علمی و رتبه ما در منطقه همیشه اول و یا دوم بوده است و در سطح بین‌المللی نیز سطح ما خوب بوده و سهم ما از تولید علم در دنیا از ۰/۵۳ درصد به ۱/۶۱ درصد رسیده است».
ضیاء هاشمی معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم نیز در یک برنامه تلویزیونی گفت: «آنچه که درباره کاهش رشد علم در کشور می‌بینیم مربوط به چهار سال قبل است» و تاکید کرد که «از سال ۹۰ این روند کاهش یافت که بخشی از آن مربوط به فراهم نکردن زیرساخت‌های لازم بود و بخش دیگر مربوط به تحریم‌ها».
معاون وزیر علوم در همین برنامه گفت که «سال ۲۰۱۴ در حوزه علم و فناوری در کشور رشد کرده‌ایم. مرتب گفته شده که در این دولت شاهد افت رشد علمی بوده‌ایم. درصورتی که این موضوع ربطی به این دولت ندارد. سال ۹۰، دو سال قبل از اینکه دولت جدید شکل بگیرد، ما در پایگاه اسکوپوس رتبه ۱۷ را داشتیم و در سال ۹۱ ما در رتبه ۱۷ مانده‌ایم یعنی بعد از ۱۵ سال رتبه ما متوقف شد و در سال ۹۲ رتبه ما ۱۸ شده» است اما پس از آن «در سال اول این دولت (دولت یازدهم) رتبه ما ۱۶ شده است». ضیا هاشمی گفت که تحریم‌ها «باعث شد تعاملات علمی کشور و مراودات دانشمندان با دنیا کاهش یابد»، اما «پس از برجام، تقویت تعامل با مراکز علمی دنیا شرایط بهتری پیدا کرده است».
بررسی رتبه ایران در اسکوپوس نیز سخنان معاون وزارت علوم را تائید می‌کند و نشان می‌دهد روند ارتقا ایران در این رتبه‌بندی تا سال ۲۰۱۱ ادامه داشت و به رتبه ۱۷ رسید اما در سال ۲۰۱۲ یعنی در سال ۹۱ روند رو به رشد ایران همچنان در رتبه ۱۷ باقی ماند. پس از آن در سال ۲۰۱۳ یعنی سال پایانی دولت محمود احمدی‌نژاد رتبه‌بندی ایران برای نخستین‌بار از سال ۱۹۹۶ تا کنون با نزول مواجه شد و به ۱۸ رسید. در نخستین سال دولت حسن روحانی اما بار دیگر روند ارتقا ایران در این رتبه‌بندی آغاز شد و در سال ۲۰۱۴ به رتبه شانزدهم رسید. در آخرین رده‌بندی تولید علم پایگاه اسکوپوس در پایان سال ۲۰۱۵، ایران در بین ۱۴۰ کشور در جایگاه پانزدهم قرار گرفت.
محمد ملک‌زاده، معاون وزیر بهداشت، نیز گفته است: «در سال ۲۰۱۴ رتبه نخست منطقه را کسب کردیم چرا که ۴۰ هزار مقاله علمی توسط محققین کشور طی یک سال تولید شد که ۵۰ درصد عمده این تولیدات علمی در زمینه علوم پزشکی بالینی است». حتی محمدمهدی زاهدی وزیر علوم دولت اول محمود احمدی‌نژاد و رییس فعلی کمیسیون تحقیقات مجلس با وجود تاکید بر «کاهش شیب رشد علمی» می‌گوید که «در دو سال گذشته تعداد مقالات در اسکوپوس و ای‌اس‌ای مربوط به وزات علوم کم شده و وزارت بهداشت آن را جبران کرده است».
با توجه به همه این شواهد این سخن نادر قاضی‌پور که «در دو سال اخیر رشد علمی ما کاهش یافته است» عبارتی «نادرست» است.
- درست: گفته صحیح است و نکته‌ی مهمی از قلم نیافتاده است.
- کم و‌بیش درست: گفته صحیح است اما نیاز به توضیح و اطلاعات بیشتر و دقیق‌تر دارد.
- نیمه‌درست: گفته تا اندازه‌ای صحیح است ولی جزییات مهمی ذکر نشده مانده و یا مواردی خارج از متن اصلی بیان شده است.
- کم‌و‌بیش نادرست: گفته بخش‌های صحیحی در بطن خود دارد ولی فکت‌ها و نکات حیاتی‌ای را نادیده می‌گیرد که در غیر اینصورت تصور متفاوتی را القا می‌کرد.
- نادرست:گفته صحیح نیست.
- شاخ‌دار!: گفته نادرست و مضحک است.