۱۳۹۴/۱۱/۲۲

درستی‌سنجی گفته‌ غلامعلی حدادعادل درباره «۱۰ هزار زندانی سیاسی رژیم پهلوی»

مشخص کردن تعداد واقعی و دقیق زندانیان سیاسی در کشورهایی که با سانسور و فضای امنیتی و غیر دموکراتیک مواجهند به خاطر نبود اطلاعات رسمی، کافی و شفاف همچنین انتشار اطلاعات متفاوت، غیر رسمی و گاه نادرست در خصوص تعداد دستگیر و آزادشدگان دشوار است. در ایران نیز، چه در دوران حکومت پادشاهی و چه در سی و هفت سال دوره جمهوری اسلامی، آمار رسمی زندانیان سیاسی اعلام نشده‌ است و حتی زمانی که آمارهایی توسط مقام های دولتی و دست‌اندرکاران حکومتی منتشر میشود معمولا نمیتوان به درستی آن اعتماد کرد.

در خصوص آمار دقیق زندانیان سیاسی در دوره شاه نیز آمار متفاوتی منتشر شده است. تازه ترین مورد از این آمارها توسط غلامعلی حدادعادل نماینده اصولگرای مجلس نهم و پدر عروس رهبر جمهوری اسلامی منتشر شده است. حدادعادل شانزدهم بهمن ماه طی سخنانی در همایش اصولگرایان اصفهان گفته است: «بعضی جوری صحبت می‌کنند که انگار انقلاب و مردم بدهکار آنها هستند، زمانی که ده هزار زندانی سیاسی در ایران (زمان شاه) شکنجه می‌شدند آمریکا و انگلیس نه تنها ساکت بودند بلکه حمایت هم می‌کردند، انقلاب ما برای آزادی و استقلال ملت بود چیزی که به آن دست پیدا کردیم».

این درحالی است که غلامعلی حدادعادل پیشتر در کتاب «محض اطلاع» خود که نقد و بررسی خاطرات اسدالله علم است و به استناد بخشی از خاطرات اسدالله علم و «آمار محرمانه» که شاه و اسدالله علم در مکالمه ۵ تیر سال ۱۳۵۶ درباره بازدید نمایندگان صلیب سرخ از زندانیان سیاسی در سال ۱۳۵۶ رد و بدل کرده‌اند تعداد زندانیان سیاسی در این سال را «حدود ۳ هزار نفر» عنوان کرده که از این میان ۹۰۰ نفر آنها شکنجه شده بودند.

حدادعادل در بخش دیگری از این کتاب می‌گوید این رقم در سال ۵۶ مربوط به پس از آزادی زندانیان سیاسی است اما آزادی زندانیان سیاسی برای گشایش فضا در آبان سال ۱۳۵۷ صورت گرفت و تعداد زندانیانی که در این تاریخ آزاد شدند توسط رسانه‌ها «هزار نفر» اعلام شد.  در حالی که در برخی منابع دیگر آزادی زندانیان سیاسی بعد از سقوط حکومت پهلوی را حدود ۲۴۰۰ نفر اعلام کردند.

حتی اگر این تعداد را به سه هزار زندانی مورد اشاره شاه و اسدالله علم افزوده شوند رقم زندانیان سیاسی در سال پیش از انقلاب حدود ۴ تا ۵ هزارنفر خواهد شد.

در آماری که سازمان عفو بین‌الملل در سال‌های پایانی حکومت پهلوی منتشر کرده است نیز تعداد زندانیان سیاسی حدود ۳۲۰۰ نفر اعلام شده است هر چند مخالفان شاه تعداد زندانیان سیاسی را ۲۵ هزار  تا ۱۰۰ هزار نفر اعلام کرده‌اند اما سند معتبری درباره صحت اینکه در یک مقطع زمانی چنین تعدادی از زندانیان سیاسی در ایران وجود داشته تاکنون ارائه نشده است.

حمید شوکت از فعالان سیاسی مخالف شاه مرجع این آمار را «کنفدراسیون دانشجویان» ایرانی معرفی کرده و با اشاره به اینکه کنفدراسیون دانشجویان تعداد زندانیان سیاسی را ابتدا ۲۵ هزار نفر و بعد ۱۰۰ هزار نفر اعلام کرد به این نکته نیز اشاره کرده است که پس از آزادی زندانیان سیاسی در سال ۵۷ و با پیروزی انقلاب هم تعداد واقعی زندانیان سیاسی هیچگاه مشخص یا اعلام نشد.

به این ترتیب آمار غلامعلی حدادعادل درباره «۱۰ هزار زندانی سیاسی در ایران زمان شاه» در هیچ یک از منابع مورد اشاره قرار نگرفته است و حتی غلامعلی حدادعادل در کتاب خود «محض اطلاع» نیز این آمار حدود ۳ هزار نفر ذکر کرده است به همین دلیل گفته این نماینده مجلس با توجه به نامشخص بودن منابع واقعی و با استناد به مدارک موجود «کم و بیش نادرست» ارزیابی می‌شود.

Fact Checking Icons-Final-04


  • درست:  گفته صحیح است و نکته‌ی مهمی از قلم نیافتاده است.
  • کم‌و‌بیش درست: گفته صحیح است ولی نیاز به توضیح و اطلاعات بیشتر دارد.
  • نیمه درست: گفته تا اندازه‌ای صحیح است ولی جزییات مهمی ذکر نشده مانده و یا مواردی خارج از متن اصلی بیان شده است.
  • کم‌و‌بیش‌ نادرست: گفته بخش‌های صحیحی در بطن خود دارد ولی فکت‌ها و نکات حیاتی‌ای را نادیده می‌گیرد که در غیر اینصورت تصور متفاوتی را القا می‌کرد.
  • نادرست: گفته صحیح نیست.
  • شاخ‌دار!: گفته نادرست و مضحک است.