عجز از تربیت زنان مجتهده یا تبعیض جنسیتی

رد صلاحیت تمامی زنان کاندیدای انتخابات پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری،‌ دو پرسش را به ذهن متبادر می‌سازد که پاسخ به آنها می تواند درک بهتری از مجلس خبرگان و تفکر حاکم بر نظام سیاسی ایران باشد.

۱- زنان و صلاحیت علمی اجتهاد

سخنگو و اعضای شورای نگهبان،‌ همواره با توضیح اینکه ورود به خبرگان مختص آقایان نیست و خانم‌های مجتهده هم در صورت دارا بودن شرایط می‌توانند در انتخابات این مجلس شرکت کنند تلویحا بر فقدان صلاحیت علمی زنان کاندیدا صحه گذاشته‌اند. اجتهاد شرط ورود به مجلس خبرگان است ولی آیا زن مجتهده‌ای وجود ندارد؟ اگر فرض را بر مثبت بودن پاسخ این پرسش بگذاریم سوال این است که چرا مرکز حوزه علمیه خواهران با بودجه میلیاردی طی ۳۵ سال گذشته نتوانسته یک زن مجتهده که بتواند از آزمون علمی شورای نگهبان عبور کند تربیت نکرده است؟ براساس آنچه در لایحه بودجه سال ۱۳۹۵ آمده، مرکز حوزه علمیه خواهران یک ردیف بودجه اختصاصی با مبلغ ۱۹۵۷۰۰۱ میلیون ریال در اختیار دارد. اگر این مرکز با چنین بودجه‌ای که به لحاظ مالی با برخی دانشگاه‌های بزرگ کشور شانه به شانه حرکت می‌کند نمی‌تواند یک زن مجتهده تربیت کند،‌ اختصاص چنین بودجه‌ای به آن چه معنایی دارد؟

۲- خبرگان و تبعیض جنسیتی

اگر پاسخ پرسش فوق را منفی تلقی کنیم،‌ یعنی فرض را بر وجود زنان مجتهده در میان کاندیداهای مجلس خبرگان بگذاریم، نتیجه‌ای جز وجود تبعیض جنسیتی برای ورود به مجلس خبرگان در بر نخواهد داشت. قانون اساسی ورود به مجلس خبرگان را به مردان مختص نکرده ولی رویه شورای نگهبان در ادوار گذشته بر ممانعت از ورود زنان به خبرگان بوده است. از این رو هیچ زنی تاکنون شانس ورود به این مجلس را نیافته است. در این دوره ۱۶ زن ثبت نام کردند که ۱۰ نفر آنها به آزمون اجتهاد دعوت شدند. یعنی شورای نگهبان تایید کرد که این ده زن سوابق تحصیلات حوزوی دارند، چراکه شرکت در آزمون اجتهاد، برای کسانیکه فاقد تحصیلات حوزوی بودند، ممنوع اعلام شده بود. از ده زن دعوت شده،‌ شش نفر در آزمون شرکت کردند و صلاحیت هر شش نفر رد شد تا زنی در عرصه رقابت‌های انتخابات مجلس خبرگان، باقی نماند. شورای نگهبان توضیح نداده که آیا زنان رد شده فاقد صلاحیت علمی بودند یا عامل دیگری در رد صلاحیت آنها دخیل بوده ولی اظهارات زهره صفاتی، مجتهد و مدرس حوزه علمیه زنان قم، نشان می دهد که اراده‌ای در حوزه علمیه قم مخالف ورود زنان به خبرگان است. خانم صفاتی در گفتگویی با اشاره به کاندیداتوری‌اش در دوره سوم مجلس خبرگان می گوید: «یک شخصیتی مثل آیت‌الله صافی که می‌دانیم ایشان خیلی اهل احتیاط است، موقعی که مردم یکی دو بار از بنده خواستند کاندیدای خبرگان شوم. ایشان گفته بود صد در صد رأی می‌آورد، ولی ما نمی‌خواهیم این باب بشود، بعد به من تلفن زدند و مخالفت کردند و من کنار آمدم.»

زهره صفاتی

قانون اساسی جمهوری اسلامی اگرچه در اصل ۱۱۵ رجلیت را شرط کاندیداتوری انتخابات ریاست جمهوری عنوان کرده و برخی مراد از آن را مرد بودن تعریف کرده‌اند ولی در هیچ اصل دیگری شرط کاندیداتوری برای هیچ انتخاباتی، محدود به مردان نیست ولی از آنجا که روحانیون در نظام جمهوری اسلامی دست برتر را داشته‌اند در تدوین رویه‌های حقوقی و سیاسی،‌ تبعیض علیه زنان را جاری کرده‌اند. مجلس خبرگان از جمله نهادهایی است که اساس آن بر تبعیض صنفی تشکیل شده (انحصار روحانیون) و همین روحانیون تبعیض جنسیتی را هم بر آن افزوده‌اند تا خبرگان به حیاط خلوت رهبر ایران و روحانیون مرد حامی ولایت فقیه تبدیل شود.