درستی‌سنجی اظهارات نماینده اهواز درباره آمار پدیده «تنگی نفس» در خوزستان
استان خوزستان از اواخر دهه هشتاد خورشیدی با پدیده رو به گسترش «ریزگردها» مواجه است اما از پاییز سال ۹۲ و با بارش نخستین باران پاییزی در اهواز و شهرهایی چون امیدیه و دشت آزادگان، سوسنگرد پدیده ابتلا گروهی به «تنگی نفس»، هزاران شهروند را راهی بیمارستان‌ها کرد.
این پدیده در دو سال گذشته تداوم داشته است و سبب گسترش بحران زیست محیطی و اختلال در زندگی شهروندان استان خوزستان، مرکز اصلی تولید نفت ایران، شده است. پدیده تنگی نفس ضمن درگیر کردن هزاران شهروند، توجه رسانه‌ها و افکار عمومی را نیز جلب کرده است اما با گذشت دو سال تاکنون به طور قطعی دلایل آن معرفی نشده و راهکاری کنترل و مهار این پدیده نیز اعلام نشده است.
شکرخدا موسوی نماینده اهواز در مجلس شورای اسلامی طی مصاحبه‌ای با خبرگزاری ایسنا در اهواز درباره عوارض پدیده «تنگی نفس» پس از نخستین بارش پاییزی بر سلامت شهروندان استان خوزستان گفت: بر اثر این پدیده «بیش از ۴۰ هزار نفر از مردم استان خوزستان در سه سال دچار مشکلات تنفسی شده‌اند».
پدیده «تنگی نفس» پس از نخستین باران‌های پاییزی در اهواز و برخی دیگر از شهرهای استان خوزستان نخستین بار در پاییز سال ۱۳۹۲ مشاهده شد. روز شنبه ۱۲ آبان سال ۹۲ بر اثر بارش باران در اهواز و برخی از شهرهای استان خوزستان شماری از شهروندان با بروز تنگی نفس راهی بیمارستان‌های مختلف شدند. نخستین آمار درباره شمار شهروندانی که دچار این عارضه شده بودند سه روز بعد در چهاردهم آبان ۹۲ توسط محمدحسین سرمست قائم مقام وزیر بهداشت در استان خوزستان ۵ هزار و ۵۰۰ تن اعلام شد.
محمدحسین سرمست علت تنگی نفس ناگهانی بیش از ۵۵۰۰ خوزستانی را از روز شنبه هفته جاری پدیده نادر باران اسیدی و همزمانی آن با سکون باد اعلام کرد.
به گفته این مقام وزارت بهداشت ایران ۹۵ درصد از مراجعه‌کنندگان آن هفته به بیمارستان‌ها «ساکن اهواز» بوده‌اند که ۵۲۰ تن در بیمارستان بستری شده‌اند و «حدود ۶۰ درصد مراجعه‌کنندگان دچار تنگی نفس بعد از باران شنبه ۱۱ آبان ۹۲ کودکان و بزرگسالان دارای سابقه بیماری تنفسی، حساست و آلرژی و بیماری‌های قلبی بودند» اما در میان همه مراجعه‌کنندگان «هیچ‌گونه تلفات جانی» نداشته است.
او این پدیده را ناشی از «نوعی باران اسیدی» معرفی کرده و گفته بود که «این پدیده نادر در استان خوزستان تاکنون سابقه نداشته است اما در برخی کشورهای دیگر مشاهده شده است».
حسن قاضی‌زاده، وزیر بهداشت، نیز در ۱۴ آبان سال ۹۲ شمار مراجعه‌کنندگان به بیمارستان‌ها را «۳ هزار نفر» اعلام کرد و گفت: «علت تنگی نفس بیش از ۳ هزار خوزستانی طی روزهای اخیر می تواند اسیدی بودن باران باشد که همین امر نیز ۶۰سال پیش در انگلستان به وقوع پیوست».
در نخستین سال بروز این پدیده، حسن قاضی‌زاده هاشمی وزیر بهداشت نیز در ۱۴ آبان سال ۹۲ به خبرگزاری رسمی دولت، ایرنا، گفته بود که: «تیمی متشکل از کارشناسان بهداشت محیط و پزشکان متخصص این وزارتخانه برای بررسی علت وقوع این مساله به اهواز اعزام شدند که نتایج این بررسی به زودی اعلام می‌شود». او حتی تاکید کرد: «هم اکنون فرضیات و احتمالات در این زمینه بیان می‌شود و باید علت تنگی نفس این تعداد افراد از نظر علمی بررسی شود».
احمد لاهیجان‌زاده مدیرکل محیط زیست خوزستان با بیان اینکه «عوامل این حادثه در دست بررسی است»، گفته بود: «آلودگی تاسیسات نفتی و صنعتی، آتش زدن مزارع نیشکر، انباشت زباله، سکون هوا و رطوبت ۹۵ درصدی از جمله عوامل بروز پدیده باران‌های اسیدی در اهواز است».
آمار مبتلایان به این پدیده تا پایان آبان سال ۹۲ به گفته اسماعیل ایدنی، رییس دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، به «بیش از ۲۰ هزار نفر» رسید. اسماعیل ایدنی در ۱۸ اسفند سال ۹۲ گفت که «بیش از ۲۰ هزار مراجعه پزشکی در این روزها اتفاق افتاد. این آمار مربوط به مراکز اورژانس است و حدود چهار تا پنج برابر این تعداد نیز به مطب های پزشکان مراجعه کرده‌اند».
یک سال بعد با نخستین باران پاییزی در ۳۰ مهر سال ۹۳ تنها در ساعات اولیه «یک هزار نفر به‌دلیل مشکلات تنفسی به مراکز درمانی مراجعه» کردند.
اسماعیل ایدنی رییس دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز نیز در دومین سال بروز پدیده تنگی نفس بر اثر بارش باران گفت: «به دنبال بارندگی‌های پاییزی آمار بیماران بستری شده در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان‌های خوزستان به‌ویژه اهواز و دشت‌آزادگان نسبت به بیماران بستری‌شده این بخش در پاییز پارسال به شدت افزایش یافته است».
رییس دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور همچنین از دو تفاوت در سال ۹۲ با سال ۹۳ گفت که «از ابتدای فصل بارندگی‌های سال ۹۳ تاکنون در خوزستان، تعداد مراجعان ناشی از مشکلات تنفسی، نسبت به پاییز پارسال کمتر شده، اما تعداد بیماران بستری در بخش مراقبت‌های ویژه افزایش یافته که این مساله نگران‌کننده است»، و علاوه براین «بیشترین تعداد مراجعان مشکلات تنفسی در پاییز ۹۳ ناشی از بارندگی‌های آلوده در شهرهای اهواز و دشت آزادگان» بوده است اما «پاییز سال ۹۲ بیشترین مراجعات در شهرهای اهواز و امیدیه بود».
در هشتم آبان ماه سال ۹۴ با بروز دوباره پدیده «تنگی نفس» دکتر ایرج نظری معاون دانشگاه علوم پزشکی اهواز اعلام کرد که «تعداد ٨٠۵٧ نفر با مشکل تنفسی ناشی از بارش باران به بیمارستان‌های استان مراجعه كرده که از این تعداد ۱۰۰ نفر به دلیل مشکل حاد تنفسی در بخشهاي عمومی بستری شدند و تعداد ۹ نفر در بخش ICU، تحت مراقبت‌های ویژه قرار گرفتند».
کمتر از ده روز بعد سایت رسمی دانشگاه علوم پزشکی اهواز از قول ایرج نظری از افزایش سه برابری شمار شهروندان مبتلا به تنگی نفس خبر داد و اعلام کرد: «از ابتدای بارندگی‌های پاییزی تا روز گذشته(۱۹ آبان ماه) حدود ۲۴ هزار و ۸۰۰ نفر با علائم مشکلات تنفسی به اورژانس‌های بیمارستانی خوزستان مراجعه کرده‌اند».
خبرگزاری ایرنا، خبرگزاری رسمی دولت، در سیزدهم آبان ماه سال ۹۴ آماری از شمار شهروندانی در سه موج شیوع تنگی نفس در خوزستان راهی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی شده‌اند منتشر کرده است. بنابراین آمار «در پاییز ۱۳۹۲ بیش از ۲۲ هزار نفر، پاییز ۱۳۹۳ بیش از ۱۶ هزار نفر» و در پاییز سال ۹۴ تا روز سیزدهم آبان ماه «بیش از ۱۷هزار نفر از خوزستانی‌ها پس از نخستین بارش باران پاییزی به دلیل تنگی نفس راهی مراکز درمانی شده‌اند».
روزنامه شرق نیز شماره یک شنبه دهم آبان ماه گزارش داد که در جریان برگزاری «ستاد بحران خوزستان» اعلام شده است که «در سال ٩٢ حدود ٢٢هزار نفر و در سال گذشته نیز حدود ۱۶ هزار نفر به دلیل تنگی نفس به مراکز درمانی مراجعه کرده‌اند».
مقام های مسئول در سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت بهداشت در سال ۹۴ ابتدا چون معصومه ابتکار «عامل بروز بیماری‌های تنفسی در خوزستان در چند سال اخیر را یک مجتمع نفتی» معرفی کردند که «تولید هیدروکربن‌های آلاینده در این مجتمع کاملا متوقف شده است».
اما با تکرار این پدیده در پاییز سال ۹۴ اسماعیل ایدنی که خود ریاست «کارگروه تنگی نفس» برای بررسی این پدیده در خوزستان را بر عهده دارد، گفت: «تحقیقات ما ثابت کرده که به دنبال بارندگی، سطح مواد محرک و حساسیت‌زا طوری تغییر و روی مجاری تنفسی اثر می‌کند که باعث التهاب در آنها می‌شود در نتیجه باعث می‌شود راه‌های تنفسی دچار انسداد و فرد دچار خس‌خس و تنگی نفس شود که این عارضه همان ‘آسم’ است».
به استناد گزارش خبرگزاری ایرنا تا سیزدهم آبان ماه ۹۴ در مجموع «۵۵ هزار نفر» از شهروندان خوزستانی بر اثر «تنگی نفس پس از بارش باران» به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی اهواز، امیدیه، دشت آزادگان و برخی دیگر از مناطق استان خوزستان مراجعه کرده‌اند. آمارهای منتشرشده در روزنامه شرق و همچنین سایت رسمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز نیز آمارهای خبرگزاری ایرنا را تائید می‌کند.
به این ترتیب آمار «بیش از ۴۰ هزار نفری» اعلام شده از سوی شکرخدا موسوی نماینده اهواز در مجلس شورای اسلامی برای مبتلایان به این پدیده در سال‌های ۹۲ تا ۹۴ آماری حداقلی برای مبتلایان این پدیده در استان خوزستان و «درست» است.